Trà phong Việt Nam

Phong cách uống trà Việt Nam

Người Nhật có lối uống trà rất khác biệt với các dân tộc khác, khi uống trà họ phải tuân giữ một vài nghi thức nên gọi là Trà đạo. Ðối với Trung Hoa và Việt Nam, lối uống trà chỉ được coi như là nghệ thuật mà thôi, nghệ thuật thì không cần phải khuôn sáo hay công thức.

Phong cách uống trà của Việt Nam không hề bị ảnh hưởng của Tàu hay Nhật như quan niệm cuả nhiều người. Nghệ thuật uống trà phản ảnh phong cách văn hoá ứng xử của người Việt Nam.Trong gia đình truyền thống, người nhỏ pha trà mời người lớn, phụ nữ pha trà mời các ông.
Người ta có thể uống trà trong yên lặng suy gẫm như để giao hoà với thiên
nhiên, như để tiếp cận giữa con người với môi trường, như để nhận xét, để thảo hoạch những dự án phúc lợi cho đại chúng. Khi đã trở thành thói quen rồi thì khó mà quên được.Trà đồng nghĩa với sự tỉnh thức, sáng suốt, mưu cầu điều thiện, xa điều ác.

Theo truyền tụng, hình thức uống trà được khởi nguồn từ các chùa chiền gọi là Thiền Trà. Các nhà Sư thường uống trà trước các thời công phu sớm chiều. Cuộc đời trần tục nhiều hệ lụy, trà giúp cho con người tỉnh được mộng trần, rửa được lòng tục, xoá tan cảm giác tĩnh mịch chốn thiền môn. Ngày nay chỉ còn ngôi chuà Từ-Liêm ngoài Bắc là giữ được nghi thức Thiền Trà này. Sau đó, trà được ưa chuộng trong giới quý tộc, trong cung đình như là một bằng chứng của sự quyền quý, để phân biệt với giai cấp thứ dân trong xã hội phong kiến.
Kế đến, trà chinh phục các tầng lớp trung lưu, nhất là các nhà Nho, các chú học trò "dài lưng tốn vải ăn no lại nằm", mượn bộ ấm trà để bàn luận văn chương thi phú, để tiêu khiển giải trí sau những giờ điên đầu vật vã với tứ thư ngũ kinh.

Do đó, dần dà uống trà là một lối tiêu khiển thanh đạm được tất cả mọi giới ưa chuộng. Pha trà mời khách cũng phải tốn nhiều công phu hàm dưỡng và trở thành một nghi thức. Trà-phong Việt Nam thật là trân trọng ở cách dâng mời nhiều ngụ ý. Dù mưa nắng, sớm chiều, buồn vui khách không thể từ chối một chung trà trong khi gia chủ trang trọng hai tay dâng mời.

Mời trà là một hành vi biểu hiện phong độ thanh nhã và hiếu khách của hầu hết các gia đình Việt Nam.
Kỵ nhất là tiếp khách bằng những tách trà còn đóng ngấn hoen ố nước trà cũ. Cũng không bao giờ tiếp khách bằng một ấm nước trà nguội. Tách trà tiếp khách là thể hiện những tình cảm tối thiểu nhất, không thể tuỳ tiện coi thường, dù không nhất thiết phải là loại trà thượng hảo hạng.

Uống trà cũng phải uống từ ngụm nhỏ, để cảm nhận hết cái dư vị thơm ngon cuả trà, cái hơi ấm cuả chén trà tỏa vào hai bàn tay ấp ủ nâng chén trong muà đông tháng giá, làm ấm lòng viễn khách. Uống trà là một cách biểu thị sự tâm đắc, trình độ văn hoá và cảm tình cùng người đối thoại. Trong ấm trà ngon, người cùng uống tâm đầu ý hợp, dưới ánh trăng thanh gió mát, ngắm khung cảnh tĩnh mịch của núi rừng mà luận bàn thế sự thì không còn gì thú vị hơn nữa. Chỉ có những tao nhân mặc khách mới thưởng thức được trọn vẹn cái phong vị cuả cách uống trà này, chứ không phải như kẻ phàm phu tục tử bưng ly trà to tổ bố lên uống ừng ực, người ta gọi là "ngưu ẩm" hay là uống như trâu uống nước.

Ngoài các lối uống trà đơn giản đến cầu kỳ trong các gia đình Việt Nam, các cụ ngày xưa còn có những hình thức hội trà. Ðó là uống trà thưởng xuân, uống trà thưởng hoa, uống trà ngũ hương. Hội trà là tụ họp những người bạn sành điệu cùng chung vui trong các dịp đặc biệt hoặc có hộp trà ngon, hay có một chậu hoa quý hiếm trổ bông, hay trong nhà có giỗ chạp.

Thưởng trà đầu xuân là thói quen cuả các cụ phong lưu, khá giả. Trước tết, các cụ tự đi chọn mua các cành mai, đào, thuỷ tiên hay các chậu hoa lan, hoa cúc ở tận các nhà vườn, và chuẩn bị đầy đủ các thứ cần thiết, nhất là một hộp trà hảo hạng. Sáng mồng một, cụ pha một bình trà và ngồi chỗ thích hợp nhất, thường là giữa nhà. Cụ ngồi tĩnh tâm, ngắm nhìn những đoá hoa nở rộ, thưởng trà. Khoảng 8 giờ sáng, cả đại gia đình sum họp quanh bàn trà chúc thọ cụ và nghe những lời dặn dò của Cụ. Trẻ con thì chờ lì xì.

Uống trà thưởng hoa quý như hoa Quỳnh, hoa Trà, cũng là cái thú của nhiều người. Khi nhà cụ nào có một chậu hoa trổ, cụ chuẩn bị và mời các bạn già sành điệu tới ngắm hoa, luận bàn thế sự, hay dặn dò con cháu.

Hội trà ngũ hương chỉ giới hạn có năm người thôi. Trên khay trà có năm lỗ trũng sâu, dưới các lỗ trũng đó để năm loại hoa đang độ ngát hương : Sen, Ngâu, Lài, Sói, Cúc. Úp chén trà che kín các hoa lại rồi mang khay để trên nồi nước sôi cho hương hoa bắt đầu xông lên bám vào lòng chén. Pha bình trà cho thật ngon rót đều vào từng chén, mỗi người tham dự sau khi uống trà phải đoán hương trà mình đã uống và nhận xét. Sau mỗi tuần trà lại hoán vị các chén trà để mọi người đều thưởng thức được hết tinh tuý của năm loại hoa.

Cách thức uống trà của Người Nhật của thật rất cầu kỳ và phức tạp, có vẻ ko phù hợp lắm với nhịp sống của thanh niên chúng ta ngày nay.

Hùng béo có cách nào "sáng tạo" ra 1 kiểu phong cách uống trà phù hợp với anh em ta, đem lại 1 hương vị riêng ko?

Mà dạo này P chạy xe nhiều quá, có lúc sáng đi trưa về, chiều lại phải chạy xe tiếp...có lúc trưa vừa đi làm mấy chén về...chiều lại chạy xe đi....thế nên mệt lắm..buồn ngủ...toàn phải chơi nguyên ấm trà đặc nóng để lấy lại tỉnh táo, càng đặc, càng nóng, càng đắng .... càng tốt....

trên đây chính là phong cách uống trà của Việt Nam. còn người Nhật họ đã đưa nó lên tầm Trà đạo. Việt Nam cũng có những phong cáh rất riêng, dù có ảnh hưởng của Trung Quốc và Nhật Bản. Văn hóa trà của Việt Nam cũng rất phong phú, nét văn hóa này thực chất vẫn đang được rất nhiều người gìn giữ và cố gắng phát huy. Thậm chí họ còn phong cho Trà sen là Quốc trà. Bởi họ cũng rất muốn nâng tầm Việt Nam trên lĩnh vực văn hóa trà. Tôi cũng vì tìm hiểu đôi chút về nó nên mới đưa lên đây anh em cùng chia sẻ, biết đâu lại có thêm nhiều người ủng hộ cho Quốc trà. Chứ còn như anh em ta đây, và đa số mọi người đều vậy-rất bận, chẳng ai có thể ngồi mà làm một màn trà nước như vậy được. Như tôi đây, ngày nào cũng uống trà. thường là trà khô, và trà xanh. Trà xanh thì mua ngoài chợ bán rất thông dụng, chỉ mua 2 ngàn có thể uống 2, 3 ngày.Trà khô thì tôi hay uống trà Thái Nguyên loại trà mộc (không ướp hương). Trà khô thì mua môi lần 1 cân dùng dần, nhớ bảo quản đúng cách như mình nói ở bài Bảo quản trà.
Về cách pha trà và uống trà thì cũng rất đơn giản, chúng ta không cần phải cao siêu như các cụ làm gì (quả thực bây giờ thì lấy đâu ra nước mưa hứng từ cây cau, nước sương sớm trên lá sen...).
Chúng ta cũng chuẩn bị một bộ ấm chén. bây giờ đồ Bát Tràng rất nhiều. mua một bộ với màu sắc và kiểu cách mà bạn thích, thực chất khi làm các bộ ấm pha trà bằng gốm sứ người ta cũng đã làm theo màu sắc, kiểu dáng mà người sành uống trà thích, vì vậy ta cứ mua về mà dùng, biết chút ít về nó chẳng qua để khi ngồi uông với nhau bàn cho vui...
Với trà xanh: khi mua về rửa thật sạch (bẩn lắm đấy), để ráo nước, lấy một lượng vừa đủ (tùy người uống đặc hay loãng); vò chè trước khi cho vào ấm tích đã rửa sạch; cho một ít nước sôi vào để tráng chè (làm lông); sau đó cho nước sôi vào ấm tích và cho vào giỏ ủ ấm; sau khoảng 30 phút là uống được. Về nước sôi dùng để pha chè cũng còn nhiều bàn cãi, nên dùng nước cỡ 90độ, không nên dùng nước vừa sôi. nước chè cũng không nên uống chè quá nóng, rót ra một lúc hãy uống.
Với trà khô: với trà khô cũng vậy, rửa sạch ấm chén, bỏ trà vừa đủ, cho nước sôi (ít thôi) để tráng trà - khâu này quan trong lắm đấy (chè bây giờ bẩn lắm); sau đó cho nước sôi vừa đủ; đời cho chè ngấm thì rót ra mà uống thôi.
Tôi muốn nói thêm về uống trà, cũng có nhiều kiểu uống: Độc ẩm; Đối ẩm; Ngư ẩm...như anh em ta là hay "Quẩn ẩm" thì đối với quần ẩm cần lưu ý khi rót nước trà; ta nên rót mỗi chén một ít rồi quay vòng các chén, rồi lại quay về chén đầu rót tiếp đến khi đầy các chén; chứ không nên rót đầy một chén rồi mới rót sang chén khác, như vậy các chén trà sẽ có độ đậm nhạt khác nhau.
Đây cũng chỉ là những thói quen mà có lẽ ai cũng biết rồi, quá dễ phải không các bạn. Thật ra tôi muốn nói nhiều về tác dụng của việc uống Trà một cách đều đặn. Đây là một việc dễ dàng mà lại có nhiều lợi ích.

chứ không phải như kẻ phàm phu tục tử bưng ly trà to tổ bố lên uống ừng ực, người ta gọi là "ngưu ẩm" hay là uống như trâu uống nước.

Chửi mình chăng? Quả thật là lúc buồn ngủ mà ghé quán nước thì cứ cầm ly cối tu trà ừng ực...

Theo tôi thì cách uống trà của anh em ta là ăn xong cơm thì ngồi quây quần lại, pha ấm trà, vừa uống vừa xỉa răng, bàn luận truyện thời thế, chuyện tây tàu...

Tôi sẽ cố gắng "sáng tạo" ra cái phong cách uống trà của mấy thằng mình. để mỗi khi hội họp ta quần ẩm với nhau; chứ như hôm vừa rồi họp có mỗi mình quần tớ bị ẩm (vì bị đổ cốc cafe ).
Nhưng cũng lưu ý Phong nhé : dù bận cũng phải uống ít một thôi, không nên uống vội (bận quá mà), nhất là đừng có uống trà quá đặc - hại lắm; với lại đi làm mà buồn ngủ muốn làm một ấm trà đặc thì pha trà trước đi, rồi kiếm gì ăn, ăn xong hãy uống, chứ đững uống lúc đói, dễ bị say.OK